Atatürk Barajı ve Hidroelektrik Santrali (HES)

Şanlıurfa'da bulunan Atatürk Barajı ve Hidroelektrik Santrali (HES); 2.405 MWe kurulu gücü ile ortalama 1.763.668 kişiye düşen tüm elektrik enerjisi ihtiyacını karşılar.

Atatürk Barajı ve HES Bilgileri
Kurulu Güç :2.405 MWe
Üretim Kapasitesi :8100 GWh-yıl
Yıllık Elektrik Üretimi :~ 6.406 GWh
2023 Üretimi :3.228 GWh
Net Düşü :144,00 m
Santralin Yeri :Şanlıurfa, Bozova
İşletmeci Firma :EÜAŞ

Atatürk Barajı ve Hidroelektrik Santrali (HES) Şanlıurfa'nın Bozova ilçesinde Fırat Nehri üzerindedir. Kamuya ait olan Elektrik Üretim A.Ş. (EÜAŞ) tarafından işletilen santral 2.405 MWe kurulu gücü ile Türkiye'nin 2. Şanlıurfa'nın ise en büyük enerji santralidir. Tesis ayrıca Türkiye'nin en büyük Hidroelektrik Santrali'dir. Atatürk Barajı ve HES ortalama 6.405.640.927 kilovatsaat elektrik üretimi ile 1.763.668 kişinin günlük hayatında ihtiyaç duyduğu (konut, sanayi, metro ulaşımı, resmi daire, çevre aydınlatması gibi) tüm elektrik enerjisi ihtiyacını karşılayabilir. Atatürk Barajı ve HES sadece konut elektrik tüketimi dikkate alındığında ise 2.144.507 konutun elektrik enerjisi ihtiyacını karşılayabilecek elektrik üretimi yapmaktadır.

Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP) dahilinde inşa edilen Atatürk Barajı, GAP'ın "Aşağı Fırat" ayağını oluşturuyordu. Adıyaman ve Şanlıurfa il sınırlarında bulunan Atatürk Barajı'nın gövde dolgusu 30 Ağustos 1990'da tamamlanmış ve 13 Ocak 1991 tarihinde su tutulmaya başlanmıştır. Toplam 8 adet düşey eksenli Francis tipi türbin bulunan Atatürk Barajı'nın ilk ünitesi 16 Temmuz 1992'de 8'inci ve son ünitesi ise 1 Aralık 1993'te elektrik üretmeye başlayarak santral tam kapasite olarak açılmıştır.

Barajın İsmi
Atatürk Barajı'nın yapılacağı bölgede 1977 yılına kadar iki adet baraj yapılması planlanıyordu. Bu barajlardan biri Gölkaya diğeri ise Karababa Barajı idi. 1978 yılında Karababa Barajı'nın yapılacağı bölgede yapılan etüd çalışmaları sonucu barajın 55 metre yükseltilmesinin jeolojik olarak sakınca yaratmayacağı anlaşılınca Gölkaya Barajı'nın yapımından vazgeçilerek planlanandan 55 metre daha yüksek olan sadece Karababa Barajı'nın yapılması kararlaştırıldı. 1981 yılına kadar adı Karababa olarak anılan barajın ismi, 1981 yılında ilk Cumhurbaşkanımız Mustafa Kemal Atatürk'ün 100. doğum yılı olması nedeniyle Atatürk Barajı olarak değiştirilmesine karar verildi.

Açılış Töreni
Baraj için 25 Temmuz 1992 Cumartesi açılış töreni tertip edilmiştir. Törene Cumhurbaşkanı Turgut Özal, Başbakan Süleyman Demirel, Başbakan Yardımcısı Erdal İnönü, TBMM Başkanı Hüsamettin Cindoruk ile Kazakistan, Azerbaycan, Ürdün, Makedonya gibi birçok ülkeden üst düzey devlet yetkilileri katılmıştır. Açılışta Demirel "Bu bizim bayramımız. Şanlı Atatürk'ün şanına layık bir eser" derken İnönü "Bu projeyi gerçekleştiren irade, Kurtuluş Savaşı'nı gerçekleştiren iradedir" demiştir.

Fırat Nehri Üzerindeki Yeri ve Barajın Su Kaynakları
Atatürk Barajı Fırat Nehri üzerindeki 3. barajdır. Murat Nehri ve Karasu'nun Keban baraj gölünde birleşmesiyle meydana gelen Fırat Nehri'nin en üst kotundan itibaren Türkiye topraklarında sırasıyla Keban Barajı, Karakaya Barajı, Atatürk Barajı, Birecik Barajı ve Karkamış Barajı bulunmaktadır. Nehir Karkamış Barajını da aştıktan sonra Suriye topraklarına girer ve oradan Basra Körfezine dökülür.
Atatürk Barajı'nı Fırat Nehri dışında 5 ayrı su kaynağı daha beslemektedir. Bunlar Malatya yakınlarında bulunan Tohma Çayı, Adıyaman da bulunan Göksu Çayı, Kahta Çayı, Ziyaret Deresi ve Şanlıurfa'daki Hacıhıdır Deresi ile Hacıkamil Deresi'dir.

Baraj su seviyesi ve doluluk oranı
Atatürk Barajı'nın işletmeye uygun minimum su kotu 526 metredir. Bu seviyede baraj gölünde 37,6 milyar m3 su bulunmaktadır. Barajda uygun en yüksek su kotu ise 542 metre olup bu seviyede baraj gölünde 48,8 milyar m3 su bulunur. Elektrik enerjisi üretilmesine uygun olan faydalı su miktarı 11 milyar 169 milyon 754 bin m3 tür.

2004 YILI MART AYINDA BARAJ KAPAKLARI AÇILDI
2003-2004 yağış mevsiminde normallerin üzerinde kar yağışı olmasıyla beraber Mart ayı başından itibaren güneyden gelen aşırı sıcak havanın etkisiyle Fırat havzasında karlar hızla erimeye başladı. Bu hızlı erime nedeniyle olası tehlikeleri bertaraf etmek isteyen DSİ yetkilileri 10 - 14 Mart tarihleri arasında Fırat üzerindeki Karkamış, Birecik ve Atatürk baraj kapaklarının açılmasına karar verdi. Bu dönemde 8 ünitesiyle tam kapasite elektrik üretimi yaparak saniyede 1.400 m3 su tahliye edilirken ayrıca dolusavak kapakları da açılarak bu yolla da saniyede 900 m3 su elektrik üretimi yapılmadan tahliye edildi. Bu olayla 1993 yılında işletmeye açılan Atatürk Barajı'nın dolusavak kapakları ilk kez açılmış oldu.

Atatürk Barajı su seviyesi
12 Temmuz 2013: 537,5 metre
12 Temmuz 2014: 535,6 metre
7 Ekim 2014: 532,85 metre
7 Ekim 2015: 533,54 metre





Fırat Nehri Üzerindeki Barajlar
Dicle - Fırat Havzasından beslenen Fırat Nehri üzerinde Atatürk Barajı haricinde 4 baraj daha bulunmaktadır. Bunlar; Karakaya Barajı, Keban Barajı, Birecik Barajı ve Karkamış Barajı'dır. Atatürk Barajı 2405 MW'lık kapasitesi ile Fırat Nehri üzerindeki en büyük barajdır.

Ayrıca nehrin Suriye topraklarında 824 MW kurulu güce sahip Tabka Barajı ve ardından Irak topraklarında ise 660 MW kapasiteli Haditha Barajı bulunmaktadır.

Nehir üzerinde 6.396 MW'ı Türkiye sınırlarında bulunan 5 barajda olmak üzere toplam 7.880 MW kurulu güce sahip 7 hidroelektrik santrali bulunmaktadır.

Fırat Nehri Üzerindeki Barajlar

Karakteristik Özellikleri

AkarsuFırat Nehri
Minimum işletme seviyesi (rakım)526 metre
Maksimum işletme seviyesi (rakım)542 metre
Net düşü144 m
Min. işletme seviyesi su hacmi37.653.000 bin m3
Max. işletme seviyesi su hacmi48.822.800 bin m3
Elektrik üretimi için faydalı su11.169.800 bin m3
Göl alanı817,0 km2
Talvegden yüksekliği169 metre

Atatürk Barajı ve HES Yıllık Elektrik Üretimi

YılÜretim (kWh)Şanlıurfa Tüketimine OranıTR Tüketimine Oranı
19935.272.000.000%351%7,2
19948.282.000.000%521%11
19958.461.000.000%483%9,9
199610.426.000.000%538%11
199710.586.000.000%491%10
199810.613.000.000%455%9,3
19997.500.000.000%310%6,3
20006.300.000.000%240%4,9
20015.000.000.000%193%3,9
20025.046.971.000%186%3,8
20035.767.086.000%200%4,1
20049.164.446.000%299%6,1
20057.846.066.000%239%4,9
20068.881.062.000%249%5,1
20077.967.409.000%205%4,2
20086.610.500.000%163%3,3
20094.525.395.000%114%2,3
20106.162.704.000%143%2,9
20116.752.000.000%107%2,9
20128.174.000.000%165%3,4
20136.621.279.620%131%2,7
20144.835.271.022%92%1,9
20154.651.725.620%85%1,7
20166.038.237.000%106%2,2
20174.405.053.783%74%1,5
20183.522.280.000%57%1,2
20198.226.008.920%132%2,7
20207.289.705.550%117%2,4
20213.752.876.910%46%1,1
20223.484.838.410%43%1,1
20233.228.389.190%0,000
Twitter'da
takip et

@enerjiatlasi
Enerji HaberleriYeni Eklenen Santraller